Een jaar geleden opende Elan, een van de meest gerenommeerde en innovatieve wintersportmerken in Europa, de deuren van het Elan Alpine Ski Museum in het Sloveense plaatsje Begunje na Gorenjskem, aan de voet van de Karawanken. Hier duiken we in meer dan 70 jaar skigeschiedenis. Niet alleen van het merk zelf, want voor de Slovenen is Elan altijd al veel meer geweest dan een skifabrikant.

Slovenië is een klein land, pakweg twee derde van België en met net aan twee miljoen inwoners. Ingeklemd tussen Italië, Oostenrijk, Hongarije en Kroatië was de regio eeuwenlang de speelbal van steeds wisselende machthebbers. Na de Duits-Italiaanse bezetting in 1941 wordt het land opgesplitst in een Duits en Italiaans gedeelte (enkele gemeenten gaan naar Hongarije). Een zwarte bladzijde in de geschiedenis. Maar het is ook tijdens die oorlog dat Elan een plek verovert in de frontlinie én in de harten van de Slovenen, toen Rudi Finžgar, zelf record schansspringer en de vader van het latere Elan, de Sloveense partizanen van ski’s voorziet.

Handgemaakt in de Sloveense Alpen

Onafhankelijkheid wacht Slovenië na de oorlog niet; het land wordt meteen ingelijfd door de Federatieve Volksrepubliek Joegoslavië. Ondertussen groeit in Begunje na Gorenjskem nieuwe hoop, met de oprichting van het sportmerk Elan in 1945. Het eerste jaar maakt Elan 800 paar ski’s. Maar de ambitie en visie van Rudi reiken verder. De fabriek van Elan mag dan gevestigd zijn aan ‘de verkeerde kant van het IJzeren Gordijn’, al snel geniet het merk internationale bekendheid. De producten zijn simpelweg te goed, te innovatief en te technologisch geavanceerd om onopgemerkt te blijven.

Zo groeit Elan langzaam uit tot een symbool. De Slovenen zijn trotser op ‘hun’ skimerk dan op de nationale vlag: ook al staat er op elke ski ‘Made in Yugoslavia’, elke Sloveen weet dat dit eigenlijk ‘Handmade in Slovenia’ betekent, het opschrift dat vandaag op de ski’s prijkt. Tegenwoordig is Elan trouwens het enige skimerk dat al zijn ski’s nog steeds in de Alpen vervaardigt, en niet in China of andere Aziatische of Oost-Europese landen.

Overwinningen en innovatie

In 1964 maken de raceski’s van Elan hun debuut op de Olympische Spelen in Innsbruck. De eerste Elan-medaille wordt vier jaar later binnengehaald door de Oostenrijkse skispringer Baldur Preiml, op de Spelen in Grenoble. De sterke focus op de skisport en de steeds nauwere samenwerking tussen de R&D-afdeling en ski-atleten werpt in de jaren 70 zijn vruchten af: drie jaar op rij wint de Zweedse skigrootheid Ingemar Stenmark de Wereldbeker Alpineskiën, op ski’s van Elan. Zijn record van in totaal 86 World Cup-overwinningen staat vandaag nog steeds. Alpineskiër Bojan Križaj haalt de eerste Sloveense Wereldbekervictorie binnen. Dubbel trots, voor Slovenië en voor Elan.

Innovatie na innovatie wint Elan in de daaropvolgende decennia terrein. In 1965 door als eerste skimerk gebruik te maken van screen printing. In 1976 met de eerste ski in de nu geroemde RC-serie. Gevolgd door het eerste Elan snowboard in 1988. ’s Werelds eerste carveski (de Elan SCX) in 1993. En innovaties zoals WaveFlex, de lichtste damesski ter wereld, de revolutionaire Amphibio 4D-technologie en het nieuwste freeride en backcountry wapen: de Ripstick. Vandaag dragen tal van atleten de Elan-toorts, waaronder de skicrossers die vorig jaar vier van de zes medailles mee naar huis brachten na de Winterspelen in Pyeongchang, inclusief de twee gouden plakken.

Tastbare traditie

Al die jaren geschiedenis en innovatie zijn nu voelbaar en tastbaar in het museum van Elan Alpine Ski Museum, meteen ook het allereerste museum van een skifabrikant. Het museum is gevestigd nabij de Elan-fabriek en werd vorig jaar ingehuldigd door Ingemar Stenmark. Jawel, diezelfde skilegende die in 1974 de eerste wereldbekerwedstrijd op Elan-ski’s won. Begin 60 en nog steeds fit grapt hij over die gouden tijd, toen materiaal de enige vorm van betaling was voor professionele skiatleten. Zijn eerste paar Elan ski’s zijn in het museum te bewonderen.

Behalve alle mijlpalen in de skigeschiedenis van Elan kan je in het museum ook kennismaken met de andere producten van Elan. Het merk maakt namelijk ook zeilboten, vliegtuigjes, fitnessapparatuur de bladen van windkrachtcentrales en vroeger zelfs speeltuigen en tennisrakketten. Erg leuk zijn de interactieve elementen, waar je zelf ski’s kan ‘maken’, je balans uittest op een ski of snowboard, of in een ski-simulator de piste afstuift.

Wist je dat?

• Een goed paar ski’s gemaakt is van 40 tot 60 verschillende onderdelen die in een sandwichconstructie zijn samengeperst tot één geheel?
• Vier van de zes skicrossmedailles tijdens de Spelen in Pyeongchang werden behaald op Elan-ski’s?
• Je vanuit vrijwel elk raam in de Elan-fabriek de Sloveense Alpen kan bewonderen, met de Triglav als hoogste top (2864 m).
• Elan al meer dan 10 miljoen ski’s heeft gemaakt? Dat kan tellen qua ervaring!
• Elke ski van Elan nog steeds grotendeels met de hand wordt gemaakt en dat al 70 jaar in dezelfde fabriek?
• Het Elan Alpine Ski Museum een plekje heeft veroverd op de website ‘Museums Of The World’.

Praktisch

Elan Alpine Ski Museum
Begunje 1, Begunje na Gorenjskem
Slovenië

Open: dinsdag tot zondag, 10 tot 18 uur
Gesloten tussen 1 november en 25 december
Inkom: € 4 p.p., korting voor families en groepen, kinderen jonger dan 7 jaar gratis
museum.elanskis.com

Op zoek naar jouw ideale ski? Op de website van Elan kan je aan de hand van vier criteria – terrein, ervaring, snelheid en enkele persoonlijke kenmerken – snel bepalen welk type ski het best bij je past.